Τετάρτη 17 Νοεμβρίου 2010

Σπυρίδων Σαμάρας

Σπυρίδων Σαμάρας

Ο Σπυρίδων - Φιλίσκος Σαμάρας γεννήθηκε στις 17 Νοεμβρίου 1861 και πέθανε στις 25 Μαρτίου 1917, υπήρξε ένας από τους διαπρεπέστερους Έλληνες συνθέτες και ο κορυφαίος συνθέτης της Επτανησιακής Σχολής. Διακρίθηκε στο χώρο της όπερας

Βιογραφία

Η περίοδος 1861-1882

Γεννήθηκε στην Κέρκυρα στις 17 Νοεμβρίου 1861. Πρώτος του δάσκαλος στη μουσική υπήρξε ο επίσης Κερκυραίος μουσουργός Σπυρίδων Ξύνδας, ο οποίος του συνέστησε να συνεχίσει στο Ωδείο Αθήνων. Τελικά το 1875 εγγράφη στο Ωδείο Αθηνών. Δάσκαλοί του ήταν ο Φρειδερίκος Βολωνίτης (βιολί), ο Άγγελος Μασκερόνι και ο Ερρίκος Στανκαμπιάνο (θεωρητικά και ενορχήστρωση).

Η περίοδος 1882-1911

Το 1882 έφυγε για ανώτερες σπουδές στο Παρίσι. Σημαντικότερος καθηγητής του στο Κονσερβατουάρ του Παρισιού υπήρξε ο Λεό Ντελίμπ. Στο παρισινό Ωδείο εκτελέστηκαν μερικές συνθέσεις του, όπως η Κιταράτα, η οποία απέσπασε τα συγχαρητήρια του Σαρλ Γκουνώ.

Στη συνέχεια (γύρω στο 1885) μετακόμισε στην Ιταλία, όπου και ξεκίνησε συστηματικά τη συνθετική του καριέρα. Στις 16 Μαϊου του 1886 ανεβάστηκε με επιτυχία στο θέατρο Καρκάνο του Μιλάνου η τρίπρακτη όπερα "Φλόρα Μιράμπιλις", θριάμβευσε όμως με το ανέβασμα της στη Σκάλα του Μιλάνου το 1887, με πρωταγωνίστρια την Εμμα Καλβέ. Με επιτυχία στέφθηκε και η εκτέλεση της τετράπρακτης όπερας "Μετζέ" το Δεκέμβριο του 1888 στο θέατρο Kostanzi της Ρώμης παρουσία υψηλών προσώπων.

Ο Σαμάρας ποτέ δεν αποξενώθηκε από την Ελλάδα η οποία παρακολουθούσε με θαυμασμό την ανωδική πορεία του μουσουργού. Έτσι το 1889 ανεβάστηκε στην Κέρκυρα και κατόπιν στην Αθήνα η "Φλόρα Μιράμπιλις" ως "Θαυμαστή Ανθώ".

Την αποτυχία της όπερας "Λιονέλλα" στη Σκάλα του Μιλάνου το 1891, ήρθε να αποκαταστήσει ο θρίαμβος της όπερας "La Martire" (H Μάρτυς) που παρουσιάστηκε στη Νεάπολη το Μάιο του 1894. Τοτε ακριβώς ο συνθέτης κατατάχθηκε από τους κριτικούς στη σχολή του βερισμού, της οποίας θεωρείται από τους πρωτεργάτες, πλάι στους Λεονκαβάλλο, Μασκάνι και Πουτσίνι.

Ακολούθησαν και άλλες επιτυχημένες όπερες, όπως, "Η Δαμασμένη Μαινάδα",(La Furia Domata),το 1895, βασισμένη στο έργο του Σαίξπηρ,"Το Ημέρωμα της Στρίγγλας", "Storia d'Amore" 1903 (αργότερα ανεβάστηκε και στη Γερμανία με τον τίτλο La Biontinetta (=Η Ξανθούλα), "Mademoiselle de Belle-Isle",το 1905.

Το 1896 ο Κερκυραίος συνθέτης επέστρεψε για ένα διάστημα στην Ελλάδα. Τότε συνέθεσε τον "Ύμνο των Ολυμπιακών Αγώνων", σε ποίηση Κωστή Παλαμά. Ο ύμνος αυτός καθιερώθηκε και επίσημα στο Τόκυο το 1958.

Αποκορύφωμα της συνθετικής του καριέρας ήταν το ανέβασμα της τρίπρακτης όπερας "Rhea" (Ρέα) τον Απρίλιο του 1908 στο θέατρο "Verdi" της Φλωρεντίας. Τον Σαμάρα συγχαίρουν για τη μουσική του σημαντικοί Ιταλοί συνθέτες, όπως ο Πουτσίνι και ο Μασκάνι αναδεικνύοντάς τον ως ομότιμό τους. Κατόπιν το έργο ανεβάστηκε στο Βερολίνο, ενώ στην Αθήνα πρωτοπαίχτηκε το 1911.

Η περίοδος 1911-1917

Γύρω στα 1911 ο Σαμάρας εγκαταστάθηκε οριστικά στην Ελλάδα. Σύμφωνα με τον Γιώργο Λεωτσάκο, (Παγκόσμιο Βιογραφικό Λεξικό) ο επαναπατρισμός του ίσως συνδέεται με σκέψεις του βασιλιά Γεωργίου του Α΄ να τον κάνει διευθυντή του Ωδείου Αθηνών, κάτι που τελικά δεν τελεσφόρησε. Ένας ακόμη λόγος που τον ανάγκασε να παραμείνει στην Ελλάδα, παρόλο που οι συνθήκες καλλιτεχνικά ήταν αντίξοες, θεωρείται και γάμος του με την πιανίστα Άννα Αντωνοπούλου (1914). Ο Α Παγκόσμιος Πόλεμος φαίνεται ότι εγκλώβισε οριστικά το Σαμάρα στην Ελλάδα. Ο συνθέτης για να επιβιώσει αναγκάστηκε να στραφεί σε ελαφρότερο μελοδραματικό είδος, την οπερέτα.

Απεβίωσε στην Αθήνα στις 25 Μαρτίου 1917, σε ηλικία 56 ετών από τη νόσο του Bright (χρονία νεφρίτις).

Έργογραφία

Όπερες

Όλάς (δεκαετία 1880;)

Flora Mirabilis (Μιλάνο 1886)

Metze (Ρώμη 1888)

Lionella (Μιλάνο 1891)

Μάρτυς (Μιλάνο 1894)

La furia domata (Μιλάνο 1895)

Ιστορία έρωτος (Μιλάνο 1903)

Mademoiselle de Belle Isle (Γένοβα 1905)

H Ξανθούλα (Γερμανία 1906)

Ρέα (Φλωρεντία 1908)

Η τίγρις (ημιτελής).

Οπερέτες

Πόλεμος εν πολέμω (Αθήνα 1914)

Πριγκίπισα της Σάσωνος (Αθήνα 1915)

Κρητικοπούλα (Αθήνα 1916)

Άλλες συνθέσεις

Σερενάτα για πιάνο, αφιερωμένη στη Βασίλισσα Όλγα (1876 ή 77)

Μελαγχολικαί σκέψεις επί τω θανάτω του λοχαγού Βούρβαχη (1877 ή 1878)

Βαλς η Νεότης (1879)

Εισαγωγή για ορχήστρα (Simfonia) (1879;)

Σονάτα για βιολί και πιάνο (1880;)

Ave Maria, για τενόρο και πιάνο (1880)

Chitarrata (έργο για μαντολίνα, κιθάρες φλάουτα, όμποε, βιολοντσέλα κοντραμπάσα & κρουστά (1885)

Ανατολικές σκηνές για πιάνο (1883;)

Ολυμπιακός Ύμνος (σε ποίηση Κ. Παλαμά) (1896)

Γαλλική Σερενάτα (για πιάνο) (1903)

Χαιρετισμός στη μητέρα Ελλάδα (σε ποίηση Αρ. Βαλαωρίτη, για χορωδία) (1914)

Επινίκια (σε ποιήση Γ. Δροσίνη) (1914)

Σερενάδα (τραγούδι σε ποίηση αγνώστου)

Στα σύνορα (εμβατήριο σε ποίηση Ι. Πολέμη)

Της κοπέλλας το νερό (τραγούδι σε ποίηση Γ. Δροσίνη)

Νανούρισμα (τραγούδι σε ποίηση Γ. Τσοκόπουλου)

Ο όρκος μου (τραγούδι σε ποίηση Ι. Πολέμη)

Σ' αγαπώ (τραγούδι σε ποίηση Ι. Καμπούρογλου)

Εξομολόγησις (τραγούδι σε ποίηση Ι. Πολέμη)

Μάννα και γυιος (τραγούδι σε ποίηση Γ. Δροσίνη )

Για την ένδοξη πατρίδα (εμβατήριο)

Ειδύλλιον (τραγούδι σε ποίηση Ι. Πολέμη)

Εμπρός (στρατιωτικό θούριο σε ποίηση Ζ. Παπαντωνίου)

Εμβατήριον των Αγώνων (σε ποίηση Κ. Μάνου)

Οι Νικηταί (εμβατήριο σε ποίηση Ι. Πολέμη)

De Siris