Τρίτη 12 Οκτωβρίου 2010

Νίκος Πουλαντζάς

Νίκος Πουλαντζάς

Ο Νίκος Πουλαντζάς γεννήθηκε το 1936 και αυτοκτόνησε στις 3 Οκτωβρίου 1979, ήταν Έλληνας μαρξιστής, θεωρητικός της πολιτικής κοινωνιολογίας που έδρασε για πολλά χρόνια στο Παρίσι. Συμμετείχε ενεργά στο φοιτητικό κίνημα μέσα απ' τη Νεολαία της ΕΔΑ, υπήρξε μέλος του παράνομου ΚΚΕ και μετά τη διάσπαση του κόμματος το 1968 τάχθηκε με το ΚΚΕ Εσωτερικού, τοποθετημένος στην αριστερή του πτέρυγα.

Τη δεκαετία του 1970, ο Πουλαντζάς ήταν γνωστός, μαζί με τον Λουί Αλτουσέρ, ως ηγετική μορφή του δομικού μαρξισμού. Υπερασπίστηκε τις θεωρητικές θέσεις του λενινισμού, αλλά υποστήριξε τη στρατηγική του ευρωκομμουνισμού, χωρίς να εγκαταλείψει την αριστερή κριτική στην πολιτική των δυτικών ΚΚ. Είναι περισσότερο γνωστός για το θεωρητικό του έργο αναφορικά με το κράτος. 

Προσέφερε, επίσης, μαρξιστικές συνεισφορές στην ανάλυση του φασισμού, των κοινωνικών τάξεων στον σύγχρονο κόσμο και την κατάρρευση των δικτατοριών στη νότια Ευρώπη (Ισπανία, Πορτογαλία, Ελλάδα) κατά τη δεκαετία του 1970. Δίδαξε στο Πανεπιστήμιο VIII του Παρισιού, όπου και αυτοκτόνησε στις 3 Οκτωβρίου 1979.

Ο Πουλαντζάς δεν αποδέχεται τη μαρξιστική θεωρία ότι το κράτος συνιστά όργανο ταξικής κυριαρχίας κι επιβολής. Απεναντίας, ουσιαστικά το θεωρεί όργανο εξισορρόπησης των ταξικών ανταγωνισμών. Στόχος του σοσιαλισμού, τονίζει, δεν είναι η επαναστατική ήττα του κεφαλαιοκρατικού κράτους, αλλά η «ριζική μεταβολή» του. Εξ ου και υποβλήθηκε σε αυστηρή κριτική από τους θεωρητικούς της μαρξιστικής-λενινιστικής κατεύθυνσης οι οποίοι τον επέκριναν για ρεφορμισμό.

Το 1980, ένα χρόνο μετά την αυτοκτονία του Πουλαντζά, ο Θάνος Μικρούτσικος και ο Άλκης Αλκαίος αφιέρωσαν το τραγούδι τους Κακόηθες Μελάνωμα στη μνήμη του

Βιβλιογραφία

Οι κοινωνικές τάξεις στον σύγχρονο καπιταλισμό
Πολιτική εξουσία και κοινωνικές τάξεις
Για τον Γκράμσι: Μεταξύ Σαρτρ και Αλτουσέρ
Η κρίση των δικτατοριών: Πορτογαλία, Ελλάδα, Ισπανία
Το κράτος, η εξουσία, ο Σοσιαλισμός
Φασισμός και δικτατορία
Προβλήματα του σύγχρονου κράτους και του φασιστικού φαινομένου (Συλλογικό έργο)

De Siris